İnsanın dostundan xasiyyət götürməsi
İnsanın adi xüsusiyyətlərindən biridə, onun başqalarından tez xüsusiyyət qəbul etməsidir. İnsan həm özü xüsusiyyət qəbul edir, həm də öz xüsusiyyəti başqasına təsir edir. İnsanın şəxsiyətinin formalaşmasının yollarından biri də onun bu xüsusiyyətidir. Belə olduğuna görə müqəddəs Quran məntiqində insanlara xəbərdarlıq olunur və qiyamətdə insanın nadan və qafil dostlarından necə peşiman olduğu təcəssüm olunur. Həmin səbəbdən insan qiyamətdə arzu edir ki, ey kaş fılankəsi dost tutmayaydım! Lakin, bu əfsusluq onun halına heç bir təsir qoymur. Qurani-Kərim bu mövzuda buyurur:
"O gün zalim əllərini çeynəyib deyəcəkdir: Kaş ki, mən Peyğəmbər vasitəsilə (özümə) doğru bir yol tutaydım. Vay halıma! Kaş fılankəsi özümə dost etməyəydim. And olsun ki, Quran mənə gəldikdən sonra məni ondan o azdırdı! Şeytan həmişə insanı xar edəndir!."(Furqan surəsi- 27-29 )
Bu ayələrdə, insanın qiyamət günündəki vəziyyəti bəyan olunur. O da insanın nadan dostuna görə qiyamətdə çəkdiyi həsrətdir. Ayədə "yəğuzzu" sözü, "ğəzzə" kökündən olub, dişləməyə deyilir. Adətən, bu ifadə, şiddətli təəssüflənən şəxs barəsində işlədilir. Məsəl var deyərlər: Fılankəs həsrət barmağını yeyir. Ərəbcə barmaq yerinə "əl" deyilir.
Oxuduğumuz ayələr Qiyamət səhnəsini canlandırır. Lakin, çoxları var ki, bu dünyanın özündə pis dost və yoldaşın əlindən fənaya uğramışdır.
Rəvayətlərdə nadan dostlar barəsində
İnsanın bu bəlalara mübtəla olmamasından ötrü rəvayətlərdə dostluğu qadağan olunmuş şəxslərə işarə edirik:
Həzrət Əli (əleyhissalam) pis dostun insana təsiri barəsində buyurur:
"Şər insanlarla dostluqdan çəkinin! Çünki, insaının təbiəti özü də bilmədən, qarşı tərəfin pislik və çirkinliklərini oğurlayır. Səninbu işdən xəbərin də olmur."(Şərh Nəhcül-bəlağə ibni Əbil Hədid .c-2. səh-272 )
Həmin mövzuda İmam Sadiq (əleyhissalam) buyurur:
"Hər kim özünə pis dost seçsə, onun pisliyindən özünün sağlam ruhiyyəsindən bir şey qalmaz."(Müstədrəkül-Vəsail. C.2.səh.65 )
Yenə də Həzrət buyurur: "Hər kim axmaqla dost olmaqdan çəkinməsə. onun axmaqcasına gördüyü işlərin təsiri altına düşəcək və tezliklə xoşagəlməz əxlaqa malik olacaq."(Müstədrəkül-Vəsail. C.2.səh.65 )
Belə yerində deyilmiş bəyanlardan istifadə olunur ki, insan, xasiyyət qəbul etmək xüsusiyyətinə görə başqalarınınrəftar, hərəkət və davranışını özündə tez icad edir. Əgər insanın ətrafındakılar pis, axmaq və nadan şəxslər olarsa, istər istəməz onlarda olan davranışların şəraiti onda da vücuda gələcək. Bir də anlayacaq ki, o şeydən ki, qaçırdı ona mübtəla olub.
Həkimlər deyirlər: Bəzi xəstəliklər var ki, keçicidirlər. Sağlam şəxs, belə xəstənin yanından keçən kimi ona mübtəla olur və başqasına keçirmək təhlükəsində qalır. Bunlar, cismdə olan xəstəliklərə məxsus deyildir. Bəlkədə, ruhi və rəvani xəstəliklər də vardır ki, başqalarına keçə bilərlər. Həzrət Əli(əleyhissalam)-ın buyurduğu cümlədə oxuyuruq:"Sənin təbiətin pislik və şər işi pis yoldaşdan oğurlayır." Buda həmin çirkin xüsusiyyətlərin insanın özünün də xəbəri olmadan dostundan ona sirayət etməsinə işarədir. İmam Sadiq (əleyhissalam) buyurduğuna diqqət etsək, oxuyuruq:
"Hər kim pislərlə dostluq etsə, onların pis xüsusiyyətlərinin özünə keçməsindən amanda deyildir. Yaxud, hər kim ağıldan kəm insanlarla yoldaşlıq etsə, özüdə bu xəstəliyə mübtəla olmaq yolunda qərar tutmuş və o vaxt ayılacaq ki, artıq dostunun pis xüsusiyyətlərindən yaxa qurtara bilmir!"
Kitabın adı: İslamda hüquq nəzəriyyəsi
Müəllif: Qudrətullah Məşayixi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6705
Bu gün: 0
