İmam Səccad (əleyhissalam)-ın bəyan etdiyi ilk xususiyyət, aramlıq və arxayınçılıqdır. Allah-taala, Qurani-kərimdə kişi və qadının xilqətində bu iki nəfərin aramlığından, ayə və əlamət kimi ad aparmışdır. Buyurur:
"Sizin üçün onlarla ünsiyyət edəsiniz deyə öz cinsinizdən zövcələr xəlq etməsi, aranızda dostuluq, sevgi və mərhəmət yaranması da Onun qüdrət əlamətindəndir. Həqiqətən, bunda (bu yaradılışda) düşünən qövm üçün ibrətlər vardır."(Rum surəsi-21 )
Əraf surəsində də sevgi, mərhəmət və aramlığa işarə olunur. Buyurur:
"Sizi tək bir nəfərdən (Adəmdən) xəlq edən və onunla ünsiyyət etmək (sakit rahat olmaq) üçün zövcəsini (Həvvanı) yaradan Odur!”
Bu iki ayədə, hər biri böyük İlahi bəxşişlərindən sayılan rahatlıq və sakitlikdən söz açılır. Bu rahatlıq, həm cismi, həm ruhi cəhətdəndir. Həm fərdi, həm də ictimai faydaları vardır.İnsanın evlənməməsinə görə mübtəla olduğu xəstəliklər inkar olunmazdır. Həmçinin, subay şəxslərin ruhi cəhətdən aram olmayan narahatçılıqları məlumdur.
İctimai cəhətdən subay şəxslər az məsuliyyət hiss edirlər. Ona görə də, subaylar arasında intihar daha çox görünür. Həmçinin, ən çox cinayətlər də subay şəxslərdən baş verir. Subaylıq aləmini arxada qoyub evlənən şəxs, özündə təzə şəxsiyyət hiss edib daha çox məsuliyyətli olur.
Bu mövzunun ardınca həyatın ən yaxşı növü sayılan və hamının istəyi sayılan mərhəmət və məhəbbət mövzusu bəyan olur. Əslində, bu iki xüsusiyyət, insan cəmiyyətinin məsləhətlərinin əsasını təşkil edir. Məhəbbət və mərhəmət arasında müxtəlif cəhətdən fərqlər vardır.
Birinci: Məhəbbət, işin başlanması ilə əlaqədardır. Amma sonra onlardan biri zəifləyir, məhəbbətə yox, mərhəmətə ehtiyacı olur.
İkinci: Məhəbbət, biri digərinə xidmət etməkdən ötrü böyüklərə lazımdır. Amma, uşaqlar mərhəmətin sayəsində böyüyürlər .
Üçüncü: Məhəbbət, çox vaxt qarşılıqlı olur. Amma mərhəmət bir tərəfli və canyandırıcı olur.
Dördüncü: Kişi ilə qadının həyatı aramlıq, məhəbbət, dostluq və mərhəmətlə dolu olarsa, bu yaşayışın binasına xələl gəlməz. Əksinə, bütün bu xususiyyətlərdən məhrum olan həyat, zəif və dağılmaq imkanı ehtimalındadır. Ailə həyatı, cəmiyyətin ilk sinfi olub, hüquq dərsini oxumaq üçün bir məktəbdirİslamda kişi ilə qadının arasında olan hüquq iki növdür. Biri qanun hüququ. Digəri isə əxlaqi hüquq.
Birinci: Qanun hüququ, zövcənin xərcinin kişinin boynunda olmasıdır. O da ibarətdir: Yemək, məskən və paltar. Onun müqabilində qadın kişiyə tabe olub, təmkin etməlidir. Hüquq, hər hansı binanın kökünə bənzəyir. Məsələn, binanın skeletinə oxşayır.
İkinci: Əxlaqi hüquq, o hüquqa deyilir ki, qadın və kişinin hər birinin ona riayət etməsi lazımdır. Lakin, bu hüquqa riayət etməsələr də, qanun cəhətdən müşkül yoxdur. Həyatın gözəlliyi və xoşluğu həmin əxlaqa əməl etməkdir. Məsələn, məhəbbət, səmimiyyət və anlaşmaq. Bu cür hüquq, binaya vurulan nazik rəngə bənzəyir.
"Xilqət qanunu”,kişi ilə qadını əlaqəsini bir-birinə daha yaxın etməkdən və ailə həyatını bəşərin əsas hədəfi olan xoşbəxtlik və səadət üzərində möhkəmlətməkdən ötrü onların birini digərinə ehtiyaclı halda yaratmışdır.
Əgər maliyyət cəhətdən kişini qadına dayaq qərar vermişdirsə, ruhi və aramlıq cəhətindən qadın kişinin dayağı sayılır. Bu iki müxtəlif ehtiyac onları bir-birinə daha da yaxınlaşdırır.
Kitabın adı: İslamda hüquq nəzəriyyəsi
Müəllif: Qudrətullah Məşayixi