İnsanın yeməyə ehtiyacı var
Bəşərin bütün fərdlərinin yeməyə ehtiyacı vardır. Əgər yeməkdən kəsilsələr, həyatlarını davam etdirə bilməzlər. İnsanlardan bəziləri elə zənn edirlər ki, İlahi peyğəmbərlərin yeməyə ehtiyacları yoxdur. Quran bu əqidənin rədd olunmasında buyurur:
"Biz, peyğəmbərləri yeməz-içməz bir bədən yaratmadıq. Onlar dünyada əbədi də deyillər.”(Ənbiya surəsi-8 )
Bəzi yerdə Quran, peyğəmbərləri inkar edənlərin dilindən belə nəql edir:"Müşriklər dedilər: Bu necə peyğəmbərdir ki, yemək yeyir, bazarları gəzib dolaşır?”(Furqan surəsi-7 )
Quran, insanları öz yeməklərinə diqqət etmələrinə dəvət edir, buyurur:"İnsan hələ bir yeməyinə baxsın! Həqiqətən, Biz yağışı bol yağdırdıq. Sonra yeri yaratdıq. Belə ki, orada dən göyərtdik.”
İnsana ən yaxın əşya yemək olub, azacıq dəyişikliklə onun vücudundan sayılır. Əgər ona çatmazsa, tezliklə aradan gedir. Ona görə də, Quran, bütün mövcudatlar arasından qida maddələrinə, özü də bitki və ağaclar vasitəsi ilə insana aid olan maddələrə işarə edir.
İndi də görək Quranda "yeməyə baxmağın" mənası nədir? Aydındır ki, baxmaq dedikdə zahiri baxış deyil, əksinə, bu yeməklərin maddələrinə, quruluşuna, həyatbəxş hissələrinin insanın vücuduna olan möcüzəli təsirlərinə diqqət və təfəkkürlə baxmaq nəzərdə tutulur. Həmçinin, onu yaradan barəsində fikirləşmək.
Bəziləri deyirlər: Məqsəd, həmin zahiri baxışdır. Nəticədə, insanda, dad bilmə vəzilərinin təhərrükünə və o da yeməyin yaxşı həzm olunmasına səbəb olur. Lakin, belə təfsir çox uzaq mənadır. Çünki, sonrakı ayələrə əsasən, ayə belə məsələləri bəyan etmək məqsədində deyil. Bəziləri isə deyirlər: Süfrə başında yeməyə diqqət olunsun ki, halal yolla yoxsa, haram yolla ələ gəlib? Yəni, əxlaqi və şəri mövzuya işarə olunur.
Məsum İmamlar (əleyhimussalam)-dan nəql olunan rəvayətlərdə qeyd olunur ki, ayədə yeməkdən məqsəd, ruh və elm qidasıdır. Yeməyinə baxsın, yəni, elmini hansı yolla ələ gətirir? İmam Baqir (əleyhissalam) ayənin təfsirində buyurur:
"Aldığı elm və biliyə baxıb görsün, kimdən və hansı yolla alır?" İmam Sadiq (əleyhissalam) da həmin mənanı təsdiqləyir.
Sonrakı ayələrin ümumi mənasından istifadə olunur ki, yeməkdən məqsəd, zahiri yemək və cisimdir. Çünki, yağış, dənin yarılması, yeməyin vücuda gəlməsi məsələsi araşdırılır. İnsan yeməyinə diqqət etməli və onun sərçeşməsini, yağış bilməklə, özünün ruhani yeməyinə də diqqət etməlidir. Bu qida, vəhy yağışı vasitəsi ilə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm)-in pak "qəlb ölkə"sinə nazil olmuş və oradan da Məsum İmamlar (əleyhimussalam)-ın sinələrində "anbar" olmuşdur. Onlar aşıb-daşan çeşmələr kimi qəlblərdə gəzir və ləzzətbəxş təqva və iman meyvələri yetişdirir.(Təfsiri nümunə, cild. 26, səh. 146)
وَأَمَّا حَقُّ بَطْنِكَفَأَنْ لا تَجْعَلَهُ وِعَاءًلِقَلِيلٍ مِنَ الْحَرَامِوَلا لِكَثِيرٍ،وَأَنْ تَقْتَصِدَ لَهُفِي الْحَلالِوَلا تُخرِجَهُمِنْ حَدِّ التَّقْوِيَةِإلَى حَدِّ التَّهْوِينِ وَذَهَاب الْمُرُوَّةِ،وَضَبْطُهُإذَا هَمَّ بالْجُوعِ والظمأفَإنَّ الشَّبْعَ الْمُنْتَهِي بصَاحِبهِ إلَى التُّخمِمَكْسَلَةٌ وَمَثْبَطَةٌوَمَقْطَعَةٌ عَنْ كُلِّ برِّوَكَرَمٍ. وَإنَّ الري الْمُنْتَهِي بصَاحِبهِ إلَى السُّكْرِمَسْخَفَةٌ وَمَجْهَلَةٌوَمَذْهَبَةٌ لِلْمُرُوَّةِ.
"Qarnın haqqı odur ki, onu az və ya çox da olsa, harama qab etməyəsən. Halaldan da müəyyən ölçüdə verəsən. Hər vaxt aclıq və susuzluğa giriftar olsa, onu sakitləşdir. Çünki, hədsiz yemək qarnı üsyana qaldırır.Tənbəllik gətirib, geridə qalmaq və hər cür xeyir və ehsan etməkdən dala saxlayır.Öz sahibini məst edən içki, insanı yüngüllük, nadanlıq və mürüvvətsizliyə çəkir! "
İmam Səccad (əleyhissalam), insanın qarnını qaba bənzədir və sifariş edir ki, onu doldurmaqda mötədil olmalısan. Qarının yeməyi haram yox, halaldan olmalıdır. Bu qabı qüvvətləndirməklə yanaşı, yeməkdə ifrat-təfritə yol verilməməlidir.
Kitabın adı: İslamda hüquq nəzəriyyəsi
Müəllif: Qudrətullah Məşayixi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6721
Bu gün: 0
