Süqutun kökü özünəpərəslikdir
Bütün küfrlərin əsası öünəpərəstişdir. İnsan gizli və ya açıq küfrün hansı mərtəbəsindədirsə həmin mərtəbəyə uyğun özünəpərəstişə düçardır. Gördüyümüz işin təkamülə və ya tənəzzülə apardığını tə`yin etmək üçün bu işin kimin istəyi ilə görüldüyünü müəyyənləşdirməliyik. Allahın istəyi ilə görülən iş isə insanı təkamülə, nəfsin istəyi ilə görülən iş süquta aparır. Bə`zi mərtəbələrdə özünəpərəstiş o qədər gizli ola bilər ki, nəzərdən yayınar.
Hər halda nəfsin hiylələrinə qarşı diqqətli olmaq lazımdır. Nəfs bə`zən özünəpərəstişi gizləmək üçün yalançı məntiqlə müəyyən dəlillərdən istifadə edir. Hələ ilk yaranışda Adəmə səcdə etməkdən boyun qaçıran İblis Adəmə səcdənin yanlış addım olmağını dəlil gətirmişdi. Nəfs də müxtəlif elmi məsələlərlə insanı aldada bilər.
Yaşadığımız dövrdə özünəpərəstişə yoluxub imanını əldən verən çox şəxsiyyətlər görmüşük. Onlar elmi dəlillər gətirərək öz yanlış fikir-lərinə həqiqət donu geyindirməyə çalışırlar. Hətta uzun illər dini mərkəzlərdə təhsil alanlar arasında da nəfsin hiyləsinə aldananlar tapılır. Qırx il dini elmlərlə məşğul olan alim "iman yəqinlə bir araya sığmır” iddiası ilə çıxış edir. O, Qur`ana istinad edərək Qur`anın ziddinə hökm çıxarır. Guya, insan yalnız bilmədiyi məsələyə iman gətirə bilər. Hansı ki, Allah-təala açıq-aşkar şəkildə inam məsələsində zənn və gümanı məzəmmət edərək insanları yəqinliyə çağırır. Qur`an inam məsələsində şübhəni eyb kimi tanıtdıraraq yəqinliyi olmayanları zəif düşüncəli hesab edir. "Nəml” surəsinin 66-cı ayəsində oxuyuruq: "Olsun ki, onların axirət haqqında elmləri yetərsizdir.”
İman və yəqinin əlaqələri
Peyğəmbər və mə`sum imamlar öz də’vətlərində şəkk-şübhədən qurtularaq yəqinlik əldə etmək məsələsinə xüsusilə tə’kid etmişlər. "Biharul-ənvar”ın 70-ci cildində belə bir rəvayət nəql olunur: "Bir gün sübh çağı peyğəmbər məscidə daxil oldu. Məsciddə gördüyü gəncin pərişan-lığı onun diqqətini cəlb etdi. Həzrət (s) cavandan soruşdu: "Sübhü necə açdın?” Cavan ərz etdi: "Sübhü yəqinlik halında açdım.” Həzrət buyurdu: "Yəqinliyinin əlaməti nədir?” Cavan ərz etdi: "Sanki ne`mətə qərq olmuş behişt əhlini və əzaba düçar olmuş cəhənnəm əhlini görürəm, gözümün yuxusu ərşə çəkilib.” Peyğəmbər ona dua etdi: "Allah səni bu halda sabit saxlasın.”
Bəli, Allah Öz bəndələrindən yəqinliyə çatmış iman istəyir. İnsan behişt və cəhənnəmi görürmüş kimi iman gətirməlidir. Yəqinliyin də dərəcələri vardır: elmül-yəqin, eynül-yəqin, həqqül-yəqin. Bütün bu deyilənləri çox gözəl bilən bir alim "iman yəqinlə bir araya sığmır” deyir! Aman nəfsin əlindən!
Bu ziddiyyətin sirri nədir? Yalnız və yalnız özünəpərəstiş! "Casiyə” surəsinin 23-cü ayəsində buyurulur: "Həva-həvəsini özünə tanrı edəni və öz elmi ilə zəlalətə düçar olmuşu, qulağı və qəlbi möhürlənmişi və gözünə pərdə çəkil-mişi gördünmü? Onu Allahdan başqa kim hidayət edəcək?!”
Kitabın adı: Allaha doğru (əxlaq dərsləri)
Müəllif: Ustad Misbah Yəzdi