Günəş enerjisinin bərpası
Yerin enerjiyə olan ehtiyacının əsas tə`minatçısı Günəş varlıq aləminin kiçik bir nöqtəsidir. O, olduqca böyük istiliyə malikdir. Günəşin səthində 6093º c. istilik mövcuddur. O, hər saniyədə fəzaya 12 400 000 t. enerji buraxır. Günəşin bir dəqiqədə buraxdığı enerji 679x10(15) t. daş kömürün yanmasından ayrılan enerjiyə bərabərdir. Maraqlıdır ki, bu qədər enerji ayıran mənbə kənardan qidalanmadığı halda nə üçün sönmür? Əgər Günəş xalis daş kömürdən hazırlanmış olsaydı, hər dəqiqə enerjisi azalmaqla 60 əsrə sönərdi.
Bu suala yalnız Allahın "Cəbərut” sifətinin köməyi ilə cavab vermək olar. Allah-Taala Günəşi böyük qaz kütləsindən yaratmışdır. Bu qaz kütləsində buraxdığı enerjini geriyə qaytarmaq xüsusiyyəti vardır. Bu nəticə məşhur dünya fiziklərinin uzun-uzadı zəhmətləri nəticəsində əldə edilmişdir. Bəli, Rəbbimiz əşyanın itirdiyi enerjini müxtəlif vasitələrlə "cübran” edir, yə`ni onun özünə qaytarır. Bu, Allahın "cəbərut” sifətidir.
Xəzər dənizində qabarıb-çəkilmənin əvəzi
Xəzər dənizinin səviyyəsi azad dəniz səviyyəsindən 27.6 m. aşağıdır və onun dünya sularına çıxışı yoxdur. Bu səbəbdən də okean qabarıb-çəkilmələri ilə Xəzər arasında əlaqə müşahidə edilmir. Xəzər dənizi kiçik olduğundan Ayın cazibə qüvvəsi ona bir o qədər də tə`sir göstərmir. Əslində bu tə`sirdən kənarda qaldığı üçün Xəzərin suları bulaşmalı və o, ölü dənizə çevrilməlidir. Bəs nə üçün Xəzərdə canlılar yaşayır?
Bu dənizi yaradan Rəbbimiz onun nöqsanlarını da müəyyən vasitələrlə aradan qaldırmışdır. Bulanmanın qarşısını almaq, dənizin sularını hərəkətə gətirmək üçün "xəzri” və "gilavar” adlı küləklər fəaliyyət göstərir. Bu küləklər vasitəsilə buludlar dənizin şimalından cənubuna doğru qovulur. Nəticədə sahil ərazidə yağan yağışlar canlı təbiəti oyadır. Lilli, ölü sular Ənzəli sahillərində "dirilmə” prosesindən keçir. Gilan çaylarının gətirdiyi toxumlar bu sulara qatılır və cücərir. Amma bu gölməçə min ildir ki, qurumur. Nə üçün? Çünki, dənizin bu hissəsində sel suları fəaliyyət göstərir. Eləcə də dənizin şor suyu bitki toxumlarının ifrat cücərməsinin qarşısını alır. Buludları cənuba qovan "xəzri” külək sakitləşən kimi "gilavar” küləklər hərəkətə başlayır. Bu küləklər gil dolu sahilyanı gölməçələrin gilini dənizə govub onu durulaşdırır.
Kitabın adı: Kumeyl duasının şərhi (1-ci cild)
Müəllif: Hüseyn Ənsarian