Şükür səcdəsi
Namazın təqibatından sonra şükür səcdəsi yerinə yetirmək lazımdır. Bütün şiə alimləri bu əqidədədirlər ki, insana yeni bir nemət verildiyi vaxt və ya insandan bir bəla uzaqlaşan vaxt şükür səcdəsi yerinə yetirmək müstəhəbdir. Ən çox bəyənilən şükür səcdəsi isə, namazdan sonra, bu namazı qılmağa müvəffəq olduğu üçün yerinə yetirilən şükür səcdəsidir. Mötəbər sənədlə həzrət İmam Məhəmməd Baqirdən (ə) rəvayət olunur ki, atam İmam Zeynulabidin (ə), Allah taalanın nemətlərini yad etdiyi vaxt həmişə şükür səcdəsi edərdi. O, səcdəsi olan hər bir Quran ayəsini oxuduqda səcdəyə gedərdi. Həmçinin, o, qorxduğu hər bir bəla, ondan uzaqlaşdıqda da şükür səcdəsi yerinə yetirər və vacib namazları qılıb qurtardıqdan sonra da səcdə edərdi. Əgər aralarında dava-dalaş olan iki nəfəri barışdırmağa müvəffəq olsaydı, bu müvəffəqiyyət üçün şükür səcdəsi yerinə yetirərdi. Çox səcdə etdiyi üçün onun bütün səcdə üzvlərində səcdə izlərini müşahidə olunurdu və bu səbəbə görə də onu Səccad (soxlu səcdə edən) adlandırırdılar.
Həmçinin mötəbər sənədlə həzrət Sadiqdən (ə) rəvayət olunur ki, hər kim, namazdan qeyri bir vaxtda ona nəsib olan nemətin şükranəsi üçün səcdə etsə, Allah taala ona on savab yazıb, onun on günahını silər və onun cənnətdəki məqamını on dərəcə yüksəldər.
Həmçinin həzrət Sadiqdən (ə) rəvayət olunan bir çox mötəbər sənədli hədislərdə deyilir ki, bəndənin Allaha ən yaxın olduğu hal, səcdə və göz yaşı tökdüyü zamandır.
Başqa bir mötəbər hədisdə həzrət Sadiq (ə) buyurubdur: "Şükür səcdəsi yerinə yetirmək hər bir müsəlmana vacibdir. Bu səcdə ilə öz namazını tamamlayır, Rəbbini sevindirir və mələkləri təəccübə gətirirsən. Həqiqətən də bəndə, namaz qıldıqdan sonra şükür səcdəsi yerinə yetirdikdə, aləmlərin Rəbbi mələklərlə o bəndə arasında olan pərdəni aradan qaldırar və mələklərə xitab edərək deyər: "Ey mənim mələklərim, mənim bəndəmə nəzər salın! O, mənim vacib buyurduğum əməli yerinə yetirdi və mənimlə əhd bağladı. O, mənim əta etdiyim nemətlərə görə, mənə şükür səcdəsi etdi. Ey mənim mələklərim, ona nə əta etsək, yaxşı olar?” Mələklər deyərlər: "Ey bizim Rəbbimiz, öz rəhmətini ona əta et!” Allah taala buyurar: "Daha sonra ona nə əta edək?” Mələklər cavab verərlər: "Ey bizim Rəbbimiz, öz cənnətini ona əta et!” Allah taala yenə də buyurar: "Daha sonra ona nə əta edək?” Mələklər deyərlər: "Ehtiyac¬larının ödənməsini və hacətlərinin rəva olmasını!” Allah taala yenə də bu sualı təkrar edər və mələklər də cavab verərlər. Axırda mələklər deyərlər: "İlahi, bizim daha deməyə sözümüz qalmadı.” Bu vaxt kərim olan Allah buyurar: "O, mənə şükür etdiyi kimi, mən də ona şükür edirəm və öz fəzlimlə ona tərəf üz tuturam və Qiyamətdə də Öz böyük rəhmətimi ona göstərərəm.”
Mötəbər sənədlə həzrət Sadiqdən (ə) rəvayət olunur ki, aləmlərin Rəbbi, İbrahimi (ə), yerin üzərinə çox səcdə etdiyi üçün öz xəlili (yəni, dostu) seçdi. Həmçinin o həzrət başqa bir hədisdə buyurur ki, Allahın nemətlərindən hər birini yad etdiyin vaxt, əgər müxaliflərin səni görmürsə, üzünü yerin üzərinə qoy. Amma əgər müxaliflərin səni görürlərsə və onların hüzurunda səcdə etmək imkanın yoxdursa, əlini qarnının altına qoyub, Allahın hüzurunda təvazökarlıq və həqirlik əlaməti olaraq belini bük! Əli qarnın altına qoymağın mənası isə budur ki, müxaliflərin, qarnında sancı yarandığını güman etsinlər.
Bir sıra hədislərdə belə nəql olunur ki, Haqq taala həzrət Musaya (ə) belə xitab etdi: "Heç bilirsənmi ki, nə üçün məhz səni başqa insanlar arasından seçib, öz Kəlimim etmişəm?” Həzrət Musa: "Ey mənim Rəbbim, xeyir, bilmirəm.” -deyə cavab verdi. Haqq taala buyurdu: "Çünki bəndələrimə nəzər saldım və onların arasında Mənim qarşımda ən zəlil olan nəfsin, sənin nəfsin olduğunu gördüm. Sən, namazını qılıb, qurtardıqdan sonra hər iki üzünü yerə qoyursan.”
Həzrət İmam Rzadan (ə) nəql olunan mötəbər bir hədisdə deyilir ki, vacib namazlardan sonra səcdə etmək, bəndənin ilahi vacibatı yerinə yetirməyə müvəffəq olduğu üçün Allah qarşısında təşəkkür əlamətidir. Bu səcdədə ən azı üç dəfə "Şukrən lillah” zikri deyilməlidir. Ravi, o həzrətdən soruşur: "Şukrən lillahın mənası nədir?” İmam Rza (ə) buyurur: "Yəni, mən, bu səcdəmlə Allaha şükür edirəm ki, Onun hüzurunda dayanmaq və vacib buyurduğu bu əməli yerinə yetirmək üçün məni müvəffəq etmişdir.”
Allaha şükür etmək, nemətlərin artmasına və bəndəlik borcunu yerinə yetirməyə bais olur. Namazın qəbul olması üçün lazım olan müəyyən şərtlər, əgər nafilə namazları vasitəsilə tamamlanmayıbdırsa, bu səcdə ilə tamamlanar.
Bu səcdəni istənilən qaydada yerinə yetirmək olar. Lakin, ehtiyat üzrə, namazın səcdəsi kimi, bədənin yeddi üzvünü yerə qoymaq və alnı, üzərinə səcdə edilən əşyaların üzərinə qoymaq daha yaxşı olar. Daha fəzilətlisi isə budur ki, namazın səcdəsindən fərqli olaraq, əllər, tam açılıb, yerin üzərinə qoyulsun və qarın yerə dəysin. Müstəhəbdir ki, əvvəlcə, alnı, sonra üzün sağ tərəfini və daha sonra isə sol tərəfini yerə qoyasınız. Sonunda yenə də alnınızı yerə qoyun. Alın, iki dəfə yerə qoyulduğu üçün bu səcdəyə, iki şükür səcdəsi deyilir. Bu barədə mövcud olan hədislərdən belə nəticəyə gəlmək olar ki, bu səcdədə zikir demək şərt deyildir. Lakin zikir demək müstəhəbdir və yaxşı olar ki, bu səcdədə bir qədər sonra deyəcəyimiz zikirlər və dualar oxunsun. Həmçinin bu səcdəni uzatmaq da müstəhəbdir. Belə rəvayət olunur ki, həzrət İmam Musa Kazim (ə) sübh namazından, günorta namazına qədər və əsr namazından sonra şam namazına qədər səcdə edərmiş. Başqa bir hədisdə də deyilir ki, o həzrət, on ildən də çox bir müddət ərzində həmişə Günəş doğandan, günorta çağına qədər səcdədə qalarmış. Başqa bir mötəbər hədisdə deyilir ki, həzrət İmam Rza (ə) o qədər səcdə halında qalardı ki, alnından axdığı tər, məscidin xırda daşlarını isladar və o həzrətin üzünün yerə yapışmasına səbəl olardı. "Ricalu-Kəşşi” kitabında nəql olunur ki, Fəzl ibni Şazan, İbni Əbi Üməyrin yanına gəlir və onu səcdə halında görür. İbni Əbi Üməyr, uzun səcdə etdikdən sonra başını yerdən qaldırır. Fəzl ibni Şazan, onun hansı müddət ərzində səcdədə olduğunu ona bildirir. İbni Əbi Üməyr deyir: "Əgər Cüməyl ibni Dərracın səcdəsini görsəydiniz, mənim səcdəmə, uzun səcdə deməzdiniz. Günlərin birində mən, Cüməylin yanına getmişdim.. O, səcdədə idi. Başını səcdədən qaldırdıqda mən, ona dedim: "Əcəb uzun səcdə etdiniz!” O dedi: "Əgər İbni Xərrəbuzun səcdəsini görsəydin, mənim səcdəmi, uzun səcdə hesab etməzdin.” Həmçinin bu kitabda Fəzl ibni Şazandan rəvayət olunur ki, Həsən ibni Əli ibni Fəzzal ibadət etmək üçün səhraya gedər və o qədər uzun bir səcdəyə gedərmiş. Quşlar onu yerə düşmüş bir paltar hesab edib, onun kürəyinə qonar və səhra heyvanları ondan hürkməyib, ətrafında otlayarlardılar. Həmçinin bu kitabda nəql olunur ki, Əli ibni Məhziyar, Günəş doğandan sonra səcdəyə gedər və özünə etdiyi duaları min nəfər din qardaşlarına etməyənə qədər başını səcdədən qaldırmazdı. Belə uzun səcdələrin nəticəsində onun alnı, dəvənin dizində olan qabar kimi, qabar bağlamışdı. Habelə, bu kitabda nəql olunur ki, İbni Əbi Üməyr, sübh namazından sonra şükür səcdəsinə gedər və zöhür namazı vaxtı səcdədən qalxardı.
Daha yaxşı olar ki, şükür səcdəsi, bütün təqibatlardan sonra və namazın nafilələrindən qabaq yerinə yetirilsin. Lakin, məğrib namazı barəsində əksər alimlərin nəzəri budur ki, şükür səcdəsi, məğrib namazının nafilələrindən sonra yerinə yetirilsə, daha yaxşıdır. Bəzi alimlərin əqidəsinə görə isə şükür səcdəsi bu namazın nafilələrindən qabaq yerinə yetiril¬məlidir. Xülasə, belə nəticəyə gəlmək olar ki, hər iki vaxtda şükür səcdəsini yerinə yetirmək bəyənilir, lakin namazdan qabaq yerinə yetirilsə, daha yaxşı olar. Belə ki, Himyəri, həzrət Sahibəzzəmandan (ə.c) rəvayət edir ki, hər ikisinə birlikdə əməl etmək daha yaxşıdır. (Yəni, həm məğrib namazından qabaq və həm də sonra, şükür səcdəsi etmək, daha yaxşıdır.)
Kitabın adı: Məfatihul Cinan
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 1
