Seyri-sülukun tərifi
Seyri-süluk xüsusi dərəcə və mərtəbələri əldə etmək üçün bir sıra mərhələləri keçməkdir. Seyri-süluk əhli vüsal və fəna məqamına çatmaq üçün bu yolu getməlidir. O cümlədən tövbə, mücahidlik (cəhd etmək), xəlvət, təcrid, vərə (təqvanın ən yüksək dərəcəsi), zöhd, sükut, xof, rəca, hüzn, aclıq, şəhvəti tərk etmək, xüşu və təvazö.
"Süluk" ərəb dilində "getmək" mənasına işlədilir. Yəni gedən. Ola bilsin zahir aləmində səfər etsin, yaxud da batin aləmində seyr etsin.
İrfan əhlinin nəzərində süluk, xüsusi getmək mənasınadır və o da "seyr iləllah (Allaha tərəf seyr)" və "seyr fillah (Allahda seyr)" deməkdir. Seyr iləllahın sonu var, lakin seyr fillahın sonu yoxdur.
Seyr iləllah, salikin öz varlığından yox olması, Allahın varlığı ilə var olması, Allahla diri və agah, görən və eşidən olmasından ibarətdir. Amma seyr fillah Allah taalanın adlarında, sifətlərində seyr etməkdən ibarətdir. Allah sonsuz olduğu üçün bu seyrin də bir həddi və sonu yoxdur.
Buna əsasən süluk, tövhid məqamına çatmaq üçün mücahidcəsinə hərəkət deməkdir.
Təhanəvi deyir: "Süluk, salikin (seyr-süluk əhlinin) öz məqsədinə çatmaq üçün Allah yolunda etdiyi cəhddir".
Sülukun mənasının aydın olması ilə salikin də mənası aydın olur. Deməli, salik lüğətdə seyr edən deməkdir.
"Salik, lüğətdə yol gedən deməkdir".
Corcani "Tərifat" kitabında salikə belə tərif verir: "Salik, o kəsdir ki, irfani məqamları hal vasitəsilə əldə edir, elm və təsəvvür vasitəsilə yox. Ona görə də elmi-eyni ona hasil olduqda daha azmır"[4].
Əllamə Təbatəbai seyri-süluk barədə deyir: "Salik, Allaha tərəf hərəkət etməyi qəsd etdiyi və kəsrət aləmindən ötdüyü zaman bu səfəri ariflər arasında və terminologiyasında "seyri-süluk" adlandırırlar".
Süluk, yəni yol getmək, əsərlərə, yol arasında mənzil və mərhələlərin xüsusiyyətlərinə tamaşa etmək.
Bu mənəvi səfərin azuqəsi nəfsani riyazət və mücahidlikdir. Çünki maddi bağlılıqlardan qırılmaq çox çətindir. Ona görə də yavaş-yavaş kəsrət aləminə bağlılığın köklərini qırır və təbiət aləmindən səfər edir[5].
Bu seyr üçün iki yol vardır:
1. Seyri afaqi.
2. Seyri ənfusi.
Mütəal Allah buyurur:
«سَنُرِيهِمْ آياتِنا فِي الْآفاقِ وَ فِي أَنْفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَ وَ لَمْيَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ*أَلا إِنَّهُمْ فِيمِرْيَةٍ مِنْ لِقاءِ رَبِّهِمْ أَلا إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ مُحِيطٌ»
"Tezliklə, Biz öz qüdrət nişanələrimizi onlara həm xarici aləmdə (üfüqlərdə, kainatda, göylərin və yerin ətrafında), həm də onların öz daxilində mütləq göstərəcəyik. (Ya Peyğəmbər!) Məgər Rəbbinin hər şeyə şahid olması (sənin dediklərinin doğruluğuna) kifayət deyilmi?! (Ya Peyğəmbər!) Bil ki, onlar öz Rəbbi ilə qarşılaşacaqları (qiyamət günü dirilib haqq-hesab üçün Allahın hüzurunda duracaqları) barədə şəkk-şübhə içindədirlər. Və yenə bil ki, O (Öz elmi və qüdrəti ilə) hər şeyi əhatə edəndir!"[6].
Maddi bəşər, zülmət və qaranlıqla dolu olan bir dünyada yaşayır, şəhvətin sahilsiz dənizində boğulur. Hər an maddi bir bağlılıq dalğası onu bir tərəfə tullayır. O dalğanın zərərindən çıxmamış, daha ağır bir mal, sərvət, qadın, övlad bağlılığı onu tutur. Ardıcıl sellər onun üzərinə gəlir və dəryanın qorxulu fırtına dalğaları arasında elə qərq edir ki, onun nalə və fəryadları da nəhəng dalğalar arasında itib-batır.
Lakin, arabir can və ruh bəxş edən cazibə adlı nəsim onu nəvaziş edib oxşayır. Belə başa düşür ki, bu məhəbbətli nəsim onu özünə tərəf çəkir və bir məqsədə tərəf sövq edir. Cazibə nəsimi mütəmadi surətdə olmur və arabir əsir.
«وَ انَّ لِرَبِّكُمْ فِي ايّامِ دَهْرِكُمْ نَفَحَاتٍ ألَا فَتَعَرَّضُوا لَهَا وَ لاتُعْرِضُوا عَنْهَا»
Bu zaman salik yeni cana gəlir və bu ilahi cazibənin təsirindən kəsrət aləmindən ötmək, mümkün olan bir tərtiblə səfər yükünü bağlamaq və özünün gərgin, qarmaqarışıq həngaməsindən xilas olmaq fikrinə düşür. Bu səfər ariflər arasında və terminologiyasında seyri-süluk adlanır.
Hazırladı: Füruği-Tövhid Təhqiqat Qrupu
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6704
Bu gün: 0
