Davamlı həyatın xüsusiyyətləri
Əslində namaz və digər ibadətlərin nəticəsi bir o qədər də gec əldə olunmur. Axı dünya həyatımız nə qədər uzun olsa da, axirətlə müqayisədə bir göz qırpımına bənzəyir. Əgər insan dünya və axirət ləzzətlərini bir-biri ilə müqayisə edə bilsə, anlayar ki, dünya ləzzətləri ötəri olduğundan axirət ləzzətləri ilə müqayisəyə gələ bilməz.
Şəksiz ki, dünyada hər hansı bir işdən ləzzət almaq üçün əvvəlcə xeyli zəhmət çəkmək lazım gəlir. Axı bir tikə quru çörək də zəhmətsiz əldə olunmur. Ona görə də insan gecə-gündüz tər axıdaraq, dünya ləzzətlərindən daha çox faydalanmağa çalışır. Amma yuxusuna haram qatıb gecə-gündüz min bir əzab-əziyyətə qatlaşan insan yaxşı bilir ki, dünya ləzzətləri ötəridir. Bütün bu incəlikləri bilə-bilə, əbədi axirət ne’mətlərindən ötəri iki rəkət namaz qılmaq ağırdırmı?!
Dünya və axirəti müqayisə edib düzgün nəticə çıxara bilən adam ibadət çətinliklərinə dözür, Allahı lazımınca tanıdıqda isə ibadətdən misilsiz bir ləzzət də alır.
Demək, ibadət zəhmətini qəbul etmək üçün ilk öncə dünya və axirət həyatlarını müqayisə edib, onların həqiqi dəyərindən xəbərdar olmaq lazımdır.
Rəvayətdən mə’lum olur ki, insan özünü hər nədən çox sevir və hətta başqalarına sevgisindən də bir ləzzət umur. Demək, insanın bütün münasibətləri özünəsevgi və daha çox ləzzət əldə etmək prinsipi üzərində qurulmuşdur. Amma insanın özünü sevməsi azdır. Xoşbəxt olmaq üçün düzgün həyat yolunu müəyyənləşdirmək lazımdır. Əslində özünü sevən insan xeyirə can atmalı və zərərli işlərdən çəkinməlidir. Əgər insan xeyirli və zərərli işləri düzgün dəyərləndirə bilsə, dünya onun nəzərində əhəmiyyətsiz görünər. O anlayar ki, əbədi axirəti qoyub müvəqqəti dünyaya əsir olmaq onun ziyanınadır. Qur’an ayələrində axirətin daha xeyirli olduğu təkrar-təkrar insanların nəzərinə çatdırılır. Həzrət Əli (ə) buyurur: "Ötən vaxtlarda, ilahi dəyərlər əsasında qardaş olduğum bir dost vardı. (Olsun ki, həzrət Əbuzəri nəzərdə tutur) Dünyanı kiçik sayması onu mənim nəzərimdə böyütmüşdü.” Həzrət Əlinin (ə) nəzərində o insanlar böyükdür ki, dünya onların nəzərində kiçikdir. Yə’ni dünyanın axirətlə müqayisədə əhəmiyyətsiz olduğunu anlamaq böyük insanlara xas xüsusiyyətdir. Öz xeyirini düşünən insan ötəri dünyaya aldanıb axirəti əldən çıxarmamalıdır. Əlbəttə ki, dünya və axirəti müqayisə etmək kifayət deyil. İnsan çalışıb elə bir mərtəbəyə çatmalıdır ki, ilahi əmrlərin icrası ona çətin gəlməsin. Belə bir məqama çatan insan seçim qarşısında qaldıqda Allahın üstün tutduğu işi tərəddüd etmədən üstün tutur.
Hədisin davamında oxuyuruq: "Mənim istəyimi seçir, mənim razılığıma üstünlük verir, haqqımı böyük sayır, unutmur ki, mən onun bütün əməllərini görürəm və gecə-gündüz günah etməməyə çalışır.” İnsanın mə’nəvi təkamülə çatmaq üçün keçdiyi yol dünya və axirətin müqayisəsindən başlayır. Nəhayətdə insan əbədi səadəti seçmək qərarına gəlir. Belə bir insan Allahın razılığını düşünməli və Allahın istəyincə hərəkət etməlidir. Əgər insan Allahın onu daim gördüyünə inansa, mümkün günahlardan çəkinər. Axı imanlı insan körpə uşağın yanında günah etmədiyi halda, Allahın hüzurunda necə günah edə bilər?! Deyilənlər təkcə zahiri əzalara, gözə, qulağa, dilə, ayağa aid deyil. İnsan öz qəlbini də günah fikirlərdən qorumalıdır. Hədisdə buyurulur: "Qəlbini mənim xoşlamadığım fikirlərdən pak et.” Mərhum Seyyid Mürtəza qardaşı Seyyid Rəziyə deyir: "Yaxşı olar ki, günah etməmiş şəxs pişnamaz olsun.” Seyyid Rəzi qardaşının cavabında deyir: "Yaxşı olar ki, günah fikrinə düşməmiş insan pişnamaz olsun.”
Hədisin davamında Allah-təala buyurur: "Mö’min insan şeytan və onun vəsvəsələrini düşmən tutur, iblis üçün qəlbinə və düşüncəsinə nüfuz yolu saxlamır.” Bəli, mö’min insan şeytanın ona hücuma keçdiyini hiss etdiyi vaxt mübarizə aparır, düşüncəsini və qəlbini onun vəsvəsəsindən qoruyur. Mö’min üçün şeytani düşüncələr də günah əməl kimi həzər qılınası işdir.
Kitabın adı: Dost diyarının yolçuları
Müəllif: Doktor Misbah Yəzdi