Niyə paltarda olduğu kimi insanın qarnında düymə yoxdur?
Bəzi nadanlar yalandan özlərin fəlsəfəçi adlandırırlar və savadsızlıqlarından deyirlər: Nə olardı əgər insanın qarnı qəba və gecə paltarı kimi olardı. Həkim istədiyi vaxt onu açar və onun içərisini görərdi. Çünki, həkim bəzən düzgün nəzər vermir və nəticədə insan ölür.
Bu cahillər bilmirlər ki, əgər bu fikir doğru olsaydı, insanın ölümdən qorxusu olmasından əlavə qarnın mayələri axardı və insanın istirahəti pozulardı. Bununla belə bu işirələr insanın üst-başını bulayardı və insanın yaşayışı xarab olardı.
Allah-Taalamədəni, ürəyi və qara ciyəri insanın daxilində müəyyən bir hərarətlə qərar vermişdir. Əgər qarının deşiyi olsaydı. Bədənin hərarəti aradan gedər və nəticədə insan ölərdi.
Yeməyin və yatmağın sirləri
Ey Müfəzzəl! Yeməkdə və yatmaqda çoxlu tədbirlər gizlənmişdir. Bu işlərin hər biri üçün daxili amillər mövcuddur: Aclıq yeməyin amili və bədənin rahatlığıdır. Yuxusuzluq və mürgüləmək, yatmağın amili bədənin istirahəti və güclənməsidir.
Əgər insan ac olmasaydı, daxilində yemək istəyi olmazdı, bəlkə başqa yolla bədəninin yeməyə olan ehtiyacını ödəyərdi. Çətinlik və xəstəliyin təsirindən heç nə yeməzdi, nəhayət ağrıları şiddətlənib ölərdi. Necə ki, bəzən insanın bir dərmana ehtiyacı olur, ancaq laqeyidliyi və ondan istifadə etmədiyinə görə xəstəliyi ağırlaşır və ölümlə nəticələnir.
Həmçinin insan əgər ehtiyacı qədər yatmasa, bədəni zəifləyər və ölər. Allah bu işlərin hər birində insan üçün bir xeyr qoymuşdur.
Bil ki, insanın cismində dörd qüvvə gizlənmişdir:
1- Cazibə qüvvəsidir ki, qidanı alır və mədəyə tərəf göndərir.
2- Qoruyucu qüvvədir ki, qidanı mədədə saxlayır və təbii əməliyyatlar onun üzərində icra olunur.
3- Həzm güvvəsidir ki, qidanı mədədə həzm edir. Şirəni və onun əlsini ayrır və onu bədənin hər tərəfinə yayır.
4- Dəf etmə qüvvəsidir ki, qidanın artıqlarını ondan ayrır.
Bu qüvvələrin bədəndəki işi və onlarda gizlənən hikmətlər haqda fikirləş. Əgər cazibə qüvvəsi olmasaydı insan necə yemək fikrinə düşərdi ki, bədənin istiqaməti onunladır?
Əgər qoruyucu qüvvə olmasaydı, qida mədədə dayanmazdı və həzm olmazdı. Əgər həzim qüvvəsi olmasaydı necə yemək həzm olardı.
Əgər dəf etmə qüvvəsi olmasaydı, qidanın həzm olmayan hissəsi bədəndən xaric olmazdı.
Allah-Taala öz gözəl təqdiri ilə bu qüvvələrin bədəndə müxtəlif xeyirlərini qoymuşdur. Bütün bunlar bir şahın sarayına oxşayır. Bu sarayda qulamlar, nökərlər, xidmətçilər və müdafiəçilər vardır. Bu müdafiəçilərdən biri ehtiyaclarını və istəklərini yerinə yetirmək üçün "cazibəli” saraya daxil olanları, zəxirə etmək üçün "qoruyucu” biri bu zəxirələri ehtiyacı olanları paylamaq üçün "həzm qüvvəsi”və o biri bu sarayı artıq və çirkin şeylərdən təmizləmək üçün "dəf etmək qüvvəsi” təyin edilmişdir. O, şeyi ki, mən şərh etdim, təbiblərin və həkimlərin yazıları ilə bir deyildir. Onlar tibb elminə və bədənin sağlamlığına aid olan şeyləri izah etmişlər. Amma biz onda gizlənmiş Dini məsləhətləri və gümrahlıq(azğınlıq) xəstəliklərinin şəfasını dedik. Buna görə də hikmətləri və tədbirləri kifayət edən şərhlə və yaxşı misallarla bəyan etdik.
Kitabın adı: İmam Sadiqin (ə) bəyanı ilə yaranışın sirləri