416. Vilayət
1879. Ulul-əmr (əmr sahibləri)
Qur‘an:
«Ey iman gətirənlər! Allaha itaət edin və peyğəmbərin və öz əmək sahiblərinizin əmrlərinə tabe olun. Bir işdə ixtilafa düşsəniz, Allaha və qiyamət gününə inanırsınızsa, onu Allaha (kitabına) və Onun peyğəmbərinə tapşırın. Bu daha yaxşı və müsbət sonluqludur.»
Hədis:
6779. Cabir ibn Abdulla Ənsari: «Allah «Rəbbinizə itaət edin və öz peyğəmbərləriniz, əmr sahiblərinizə tabe olun» ayəsini Öz peyğəmbəri Məhəmmədə (s) nazil etdikdə ərz etdim: Ey Allahın Peyğəmbəri! Allah və onun peyğəmbəri bizə məlumdur. Ancaq ona itaəti Özünə itaətlə əlaqələndirdiyi əmr sahibləri kimlərdir? Peyğəmbər buyurdu: Ey Cabir, onlar mənim canişinlərim və məndən sonra müsəlmanların rəhbərləridir. Onların ilki Əli ibn Əbutalib, sonra Həsən, sonra Hüseyn..."
1880 . Əyri adamların hakimiyyətə gəlməsinə səbəb olanlar
Qur‘an:
«Onu Allahın əmrilə öndən və arxadan daima qoruyan mələklər vardır. Həqiqətən də qövmün bu halını dəyişməsə, Allah heç bir qövmün halını dəyişməz. Allah bir qövmə pislik etmək istəsə, onun heç bir dönüşü yoxdur və Ondan başqa hamiləri olmaz.»
Hədis:
6780. Allahın Peyğəmbəri (s): «Siz necə olsanız, eləcə də sizə hökmranlıq ediləcək.»
6781. Allahın Peyğəmbəri (s): «Allah buyurdu: «Məni tanıyanlardan hər hansı bir məxluqum Mənə itaətsizlik etsə, bu camaatın arasından Məni tanımayanın birisini ona hakim edərəm.»
6782. İmam Əli (ə) (Öz dostlarını pisləyərkən): «Bilin! Canım Onun əlində olana and olsun ki, bu camaat şübhəsiz, sizə qalib gələcək. Ona görə yox ki, onlar sizdən daha haqlıdırlar. Əksinə, buna görə ki, onlar öz batil əmrlərini qorumağa tələsir, sizlərsə mənim haqqımı qorumaqda süstlük gös-tərərsiniz.»
1881. Ədalətli hökmdarlar
6783. İmam Sadiq (ə): «Kim camaatın istəklərindən bəzilərinin rəhbərliyini öz öhdəsinə götürsə və ədalətli rəftar etsə, evin qapısını camaatın üzünə açsa, şərr yetirməsə, camaatın çətinliyinin həllinə girişsə, qiyamət günündə onu qorxu-
hürküdən amanda saxlamaq və cənnətə aparmaq Allahlıq olacaqdır.»
1882 . Zalım hökmdarlar
6784. Allahın Peyğəmbəri (s): «Müsəlmanların işlərinin birinə rəhbərliyi öz üzərinə götürən və ona xəyanət edən oddadır.»
6786. İmam Əli (ə): «Hökmdarların ən pisi günahı olmayanın ondan qorxanıdır.»
6787. İmam Əli (ə): «Kimin hakimiyyəti olsa, dövləti çökər.»
6788. İmam Əli (ə) (Malik Əştəri Misirə vali təyin etdiyi fərmanından): «Həqiqətən, xeyir əməl sahibi və ləyaqətli insanlar Allahın onları öz bəndələrinin dillərinə gətirdiyi sözlər vasitəsilə tanınırlar. Buna görə də sənin üçün ən sevimli azuqə gözəl və layiqli rəftar olmalıdır. Belə isə öz nəfsinə hakim ol və sənə halal olmayanları nəfsindən əsirgə. Çünki nəfsdən nəyisə əsirgəmək, onu istəsə də, istəməsə də insaf yolunu getməyə məcbur etməkdir.»
6789. İmam Əli (ə) (həmin fərmandan): «Allahın və camaatın haqqını özündən, yaxın adamlarından və səni sevən rəiyyətindən al. Çünki belə etməsən zülm etmiş olarsan.»
6790. İmam Əli (ə) (həmin fərmandan): «Xundpəsəndlikdən və xudpəsəndlik yaradan şeylərə arxalanmaqdan çəkin. Camaatın səni öyməyinə məftun olmaqdan daha uzaq dur. Çünki bu xasiyyət yaxşı əməl sahiblərinin əməllərini puç etmək üçün şeytanın əlinə düşmüş ən gözəl fürsətdir.»
1884 . Hökmdarın idarəçilikdə üzərinə düşən ən mühüm vəzifələr
6791. İmam Əli (ə) (Ömər ibn Xəttaba): «Üç şey var ki, onları yadında saxlayıb həyata keçirsən başqa şeyə ehtiyacın olmayacaq. Onları kənara qoysan, heç nəyin sənə xeyri olmayacaq.» Ömər dedi: «Bunlar nələrdir, ya Əbəlhəsən?» Buyurdu: «Özün və yadlar üçün hədd və cəzaları tətbiq etmək, istər şad və istərsə də qəzəbli olanda Allahın kitabı əsasında hökm vermək, qırmızı və ağ arasında (beytül malın) ədalətli bölgü.» Ömər dedi: «Canıma and olsun ki, qısa və aydın dedin.»
6792. İmam Əli (ə) (Malik Əştəri Misir valisi təyin etdiyi fərmanından): «Qəlbini camaata qarşı mehr-məhəbbət və lətafətlə doldur. Məbada onlara qarşı öz yeməyini qənimət bilən yırtıcı heyvan kimi olasan. Çünki camaat iki dəstədir: Ya sənin din qardaşındır, ya da sənin kimi insandır. Onlar büdrəyiş və xətaların astanasındadırlar. Bə‘zən bilərəkdən bə‘zən səhvən əllərini günaha və təcavüzə batırırlar. Necə ki, istəyirsən Allah səni sevsin və sənə güzəşt etsin istədiyin kimi sən də onlara qarşı məhəbbətli və güzəştcil ol. Çünki sən onların üstündə rəhbərsən və sənin fərman verənin sənin üstündə rəhbərdir. Allah da səni əmirliyə təyin edən şəxsin üstündə rəhbərdir.»
6793. İmam Əli (ə) (həmin fərmanda): «Haqqı genişləndirmək, ədalətə riayət etmək və camaatın razılığını hər şeydən daha çox cəlb edən şeylərə əməl etməkdə mötədillik sənin üçün ən sevimli iş olmalıdır. Çünki ümum camaatın narazılığı xüsusi qrupun razılığını da təsirsiz qoyur, xüsusi qrupun narazılığı isə ümum camaat razı olduqda bağışlanır. Xalqın heç bir təbəqəsi xüsusi dəstə kimi deyil. Çünki bu dəstə əmin-amanlıq vaxtı hökmdarın çiynində ən ağır yük olar, çətinlik vaxtı isə ona ən az kömək edənlərdən olarlar. Ədaləti sevməzlər və daha çox istəkləri, təvəqqələri olar. Onlara bir şey verildikdə ən az təşəkkür edərlər, nəsə əsirgənərsə üzürü daha gec qəbul edərlər. Ruzigarın çətin hadisələrinə daha dözümsüzdürlər. Dinin və müsəlman cəmiyyətinin sütunu, düşmənlərin qarşısında həmişə hazır olan qüvvə əslində elə ümum camaatdır. Deməli, sən onlara meyl etməlisən.»
6794. İmam Sadiq (ə): «Hökmdara ümumi və xüsusi camaat haqda ria-yət etməsi vacib olan üç şey var: Yaxşı işlərə yaxşı mükafat versin ki, camaatın yaxşı işlər görməyə rəğbəti artsın. Pis əməl sahibinin günahları gizlədilsin ki, tövbə edərək azğınlıq və əyri yoldan dönsün və yaxşılıq, insafı gözləməklə onların hamısının arasında ülfət yaratmaq.
1885 . Hökmdarın öz təyinatlarında riayət etməli olduğu şeylər
6795. Allahın Peyğəmbəri (s): «Hər kəs bir vəzifəyə təyin etmək üçün camaat arasında Allaha daha çox xoş gedən biri oqduğu halda onu deyil başqasını seçsə, Allaha, onun peyğəmbərlərinə və möminlərə xəyanət etmişdir.»
6796. Allahın Peyğəmbəri (s): «Allaha and olsun ki, biz bu işi (hakimiyyəti) istəyəni və ya ona həris olanı həmin vəzifəyə qoymarıq.»
6797. Allahın Peyğəmbəri (s): «Əbdürrəhman ibn Səmurəyə "Ey Əbdürrəhman ibn Səmurə! Əmirliyə iddiaçı olma. Çünki bu vəzifə sənin xahişinlə sənə verilərsə, idarəçiliyində öz halına buraxılarsan. Yox əgər sənin xahişin olmadan vəzifə sənə tapşırılsa, onun idarəçiliyində sənə yardım olunar.»
6798. İmam Əli (ə) (Malik Əştəri vali təyin etdiyi fərmandan): «İş icraçılarının işinə diqqətlə yanaşıb dərindən düşün. Sınadıqdan sonra onları vəzifəyə qoy. Kimsəyə sırf tərəfkeşliyə və istəyə görə vəzifə tapşırma. Çünki bu ikisi müxtəlif zülm və xəyanətlərin mənbəyidir. Öz iş icraçılarını təcrübəli, abırlı insanlardan, yaxşı, hörmətli və İslamda öncül ailələrdən seç.»
6799. İmam Əli (ə) (həmin fərmandan): «Onların (işçilərin) istəklərini həll etməyə çalış və sədaqətli, vəfadar insanlar arasından onlara nəzarətçi qoy. Sənin onların işlərinə gizlin nəzarətin onları əmanətə və camaatla xoş rəftara vadar edər. Diqqətlə öz köməkçilərinə nəzarət et. Əgər onlardan biri xəyanətə əl atsa və bütün nəzarətçilərin məlumatı bunu təsdiqləsə, həmin məlumatlarla şahid kimi kifayətlən və dərhal ona fiziki cəza ver. Vəzifəsinə görə əldə etdiyi sərvətinin sorğu-sualını apar, onu xar et, alnına xəyanət dağı vur və boynundan töhmətin xəcalət halqasını as.»
1886 . Qapıya nəzarətçi təyin etməkdən çəkinmək
6800. İmam Əli (ə) (Malik Əştəri Misir valisi təyin etdiyi fərmanından): «Məbada, özünü camaatdan həddən artıq gizli saxlayasan. Çünki hökmdarların üzünü camaatdan gizli saxlaması bir növ hövsələsizlik və işlərdən az məlumatlılığın səbəbidir. Hökmdar üzünü camaatdan gizlətsə, camaatın pərdəarxası sirrlərdən xəbərdar olmamasına səbəb olar. Buna görə də böyük və mühüm işlər onlara kiçik və əhəmiyyətsiz görünər, kiçik işlər isə böyük. Gözəl çirkin kimi, çirkin də gözəl kimi görünər və haqla batil bir-birinə qarışar.»
6801. İmam Sadiq (ə): «Kim camaatın işlərindən birini öhdəsinə götürsə və ədalətlə rəftar edib öz qapısını (camaatın üzünə) açıq qoysa, pərdəsini kənara çəksə və camaatın işlərinin həllinə girişsə, qiyamət günündə onu qorxu-hürküdən amanda saxlayıb cənnətə aparmaq Allahlın işidir.»
1887 . Hakimin zəif təbəqələrə diqqətinin zəruri olması
6802. İmam Əli (ə) (Malik Əştəri Misir valisi təyin etdiyi fərmanından): «Vaxtının bir hissəsini öz ehtiyaclı insanlarına ayır. Onlarla bir ümumi məclisdə əyləşib şəxsən problemlərinin həlli ilə məşğul ol. Həmin məclisdə səni yaratmış olan Allaha xatir təvazökarlıq et və sənin gözətçilərindən, mühafizəçilərindən olan dostlarını onlardan uzaqlaşdır ki, kim nə istəyirsə sözünü desin. Dilləri topuq çalmadan, qorxu və vahiməsiz mətləblərini bəyan etsinlər. Çünki mən Allahın Peyğəmbərindən bunu dəfələrlə buyurduğunu eşitmişəm: Acizinin haqqı qüdrət sahiblərindən qorxu-hürküsüz alınmayan ümmət heç vaxt nicatın üzünü görməz. Eyni zamanda onların kobudluq, söz deməkdə acizlik və əlacsızlıqlarına da döz, hövsələsizliyi və təkəbbürü özündən uzaq tut...»
6803. İmam Əli (ə) (həmin fərmanda): «Möhtaclar, imkansızlar, binəvalar, zəlil olmuşlar kimi kasıblarla (camaatla) münasibətdə Allah nəzərində olsun. Çünki bu təbəqələrin arasında ona-buna əl açan kasıblar var. Bəzilərinin isə dilənməyə üzü yoxdur. Buna görə də, onların haqqını yerinə yetirməyi Allah səndən istəmişdir. Beytülmaldan da onlar üçün bir pay nəzərdə tut...
Onlardan sənə əlləri çatmayanlarının, gözlərin onları xırda, böyüklərin həqir saydıqları insanların çətinliklərinin həllinə giriş. Bu iş üçün Allahdan qorxan, təvazökar və etimad etdiyin insanları onların çətinliklərinin həllinə mükəlləf et ki, onların vəziyyəti barədə sənə məlumat versinlər. Sonra onların işinə elə yanaş ki, Allahını gördüyün gün üzrünü qəbul etsin. Çünki insanların bu dəstəsi ədalətə başqalarından daha möhtacdırlar. Belə isə onların hər birinin haqqının verilməsində Allah dərgahında üzr və dəlilin olsun.»
1888. Allah dostlarının xüsusiyyətləri
Qur‘an:
«Bilin ki, ilahi övliyaların nə bir qorxusu var və nə də onlar kədərlənərlər. Onlar ki, iman gətirib və təqvalı olublar.»
Hədis:
6804. İmam Əli (ə): «İlahi övliyalar, camaat dünyanın zahirinə göz dikdiyi halda dünyanın batininə baxanlardır. (Onlar) dünyanın gələcəyi və sonu ilə məşğul olarlar, başqa camaat isə onun nəqdisi və bugünü ilə baş qatarlar. Dünyanın onları məhv edəcəklərindən qorxduqları şeylərini məhv edərlər. Dünyanın tezliklə onları tərk edəcəklərini bildikləri şeylərini tərk edərlər. Dünyanın başqalarının çox və dəyərli saydıqlarını həqir və onlara çatmağı (öz səadət və qurtuluşları üçün) itki sanırlar. Camaatın sülh və barışıqda olduğu şeylərə düşmən, camaatın düşmənçilik etdiyi şeylərlə dostluq edərlər (Allahın). Kitab onların vücudu ilə tanınar və bilinər. Onlar kitabın alimləri və arifləridir. Kitaba onlarla əməl olunur və onlar kitaba arxalanıblar. Ona ümid bağladıqlarından yüksək bir şeyi ümid sanmazlar. Qorxduqlarından qeyri bir şeyi qorxu kimi bilməzlər.»
6805. İmam Sadiq (ə): «Ey Əbu Bəsir! Xoşa onun qeybə çəkildiyi vaxt qaimin (İmam Zaman ağanın) zühurunu gözləyən və zühuru vaxtı ona tabe olanların halına. Onlar Allahın dostlarıdır. Onların nə bir qorxusu var və nə də kədəri.»
Kitabın adı: Mizanul – hikmət (xülasəsi) 2-ci cild
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 0
