Quşcığazın ovçuya üç nəsihəti

Bir nəsihətli hekayəni nəql edirik: Bir kişi bir kiçik quşu ovladı. Quşcığaz dilə gəlib ovçuya belə dedi: «Mən sənin qarnını doyurmaram. Mənim arıq və kiçik bədənim sənin yarım vədəlik yeməyin qədər olmaz. Məni yemək fikrindən daşınsan, bunun qarşılığında sənə üç nəsihət verərəm: Birincisini sənin əlində, ikicisini azad olduqdan sonra ağacda və üçüncüsünü isə dağın başında deyəcəyəm!»
Ovçu qəbul etdi. Quşcığaz birinci nəsihətini ovçunun əllərində dedi: «Əlindən çıxan şey üçün təəssüflənmə və qəm yemə!
Ovçu onu azad etdikdə, quşcığaz uçdu və ağaca qonub dedi: «İkincisi budur ki, eşitdiyin hər bir şeyi ağılla tutuşdur; ağıl onu qəbul edərsə, qəbul et! Əks təqdirdə, qəbul etmə!
Sonra quşcığaz dağa tərəf uçub ucadan dedi: «Bədbəxt! Məni əlindən çıxartdın. Mənim qarnımda iyirmi misqal dürr var idi!» Ovçu qəm və peşmançlığa qərq olvuş halda dedi: «Heç olmasa üçüncü nəsihətini de!» Quşcığaz cavab verdi: «Birinci və ikinci nəsihətlərə əməl etdin ki, üçüncüsünü də deyəm?! Əlindən çıxan üçün qəm yeyirsənsə, bil ki, mənim bütün bədənimin çəkisi iyirmi misqal deyil, iyirmi misqal dürr qarnımda necə ola bilər?!» Düşünmədən bir şeyə necə inanırsan?!
Buna görə də, ağıl insanı həqiqətə tərəf yönəldən ən böyük hidayətçidir, bizi azmaqdan qoruyur.
Ağlından düzgün istifadə etməyən şəxs həqiqi dindar olmaz, özünün şəri vəzifələrinə əməl edə bilməz. Çünki İslam ağıl dinidir.
Müxtəlif rəvayətlərə görə, Allah-Təala insanların ağıl səviyyəsini mizan tutub, ona görə onlara mükafat-savab verir və ya cəzalandırır.

ایّاک اُثیبُ و ایّاک اُعاقِبُ

Kitabın adı: Xurafat
Müəllif: Seyid İsmayıl Şakir Ərdəkani