Hədisləri yalan saymaq üçün tələsməyin!

Süfyan ibn Səməd deyir: «İmam Sadiqə (ə) ərz etdim: «Canım sizə fəda olsun! Yalançı tanınmış bir şəxs sizin tərəfinizdən yanımıza gəlib bir hədisi nəql etsə, biz onu xoşagəlməz sayıb qəbul etməsək, əməlimiz nə şəkildə olar?» İmam (ə) buyurdu:
یقول لک:إنّی قلت للیل:إنّه نهار،أو للنهّار:إنّه لیل؟
«O sizə deyirmi ki, gecə gündüzdür və ya gündüz gecədir?» Dedim: «Xeyr!»
Həzrət buyrdu: «Əgər o, mənim bir söz dediyimi sizə desə, onu yalan saymayın; Əks halda, mənim sözümü yalan saymış olcaqsınız.»
فإ ن قال لک هذا إنّی قلته فلا تکذّ ب به، فإنّک إنّما تکذ بنی
İmamın (ə) məqsədi, bizim, bir-birinin əksinə olan sözləri tez qəbul etməyimiz deyil. Ehtimala görə məqsəd budur ki, rəvayətin zahircə əqli baxımdan düzlüyü-əyriliyi məlum olsa, onu qəbul və ya rədd etməyə tələsməyək. Çünki mümkündür ki, İmamların (ə) o rəvayətdəki məqsədi, bizim dərk etmədiyimiz, həqiqətini anlamadığımız bir mətləb olsun. Həzrətin (ə) özü də bu buradə İbrahim Kərxiyə buyurur:
ان الکلمة من کلامنا لتنصرف علی سبعین وجها لنا من جمیعها المخرج
«Bizim dediyimiz hər bir cümlənin yetmiş mənası var ki, onların hər birinin çıxışı (mənası) bizə məlumdur.»
Buna görə də, tələm-tələsik, düşünmədən və kifayət qədər araşdırmadan rəvayət və hədisləri, yaxud da başqa şəriətə aid məsələləri rədd etmək, «ənəl-həqq» deyərək dad-aman etmək olmaz. Şair demişkən:
Bax sözün sirrinə, bax bu bəyanə,
Ağa deyirdi, din deyil əfsanə!

Kitabın adı: Xurafat
Müəllif: Seyid İsmayıl Şakir Ərdəkani