Bismillahir-rəhmanır-rəhim
İmam Əli (ə) "Nəhcul-bəlağə"nin 21-ci xütbəsində xalqın diqqətini məad və Allahın böyük ədalət məhkəməsinə yönəldir. Bu yolla onları xilafət dövründə daşıdıqları böyük məsuliyyətlər haqqında düşünməyə çağırır, hər hansı nifaq, ikiüzlülük, vəfasızlıq və ixtilafdan çəkindirərək buyurur:
فَإِنَّ الْغایَةَ أَمَامَکُمْ، وَ إِنَّ وَرَاءَکُمُ السّاعَةَ تَحْدُوکُمْ (1)
İşin sonluğu (qiyamət, axirət, cənnət və cəhənnəm) sizin gözləriniz önündədir. Ölüm amilləri hər an sizi irəli aparır.
"Təhdukum" (تَحْدُوکُمْ) sözü "hədv" kökündən götürülüb, "dəvələri avazla sürmək" deməkdir. Buradan belə başa düşmək olar ki, gecə, gündüz, ay və ilin keçməsi insanı həyatının sonuna yaxınlaşdırsa da dünyanın bərbəzəyinə və əyləncələrinə qarışdığı üçün onu qafil edir.
Həqiqətdə kəlamın əvvəlində deyilən bu qısa cümlədə həm böyük qiyamətdən, həm də kiçik qiyamətdən söhbət açılır. Bu iki məsələyə diqqət yetirmək dinləyicini sonrakı sözləri qəbul etməyə hazırlayır.
Həzrət daha sonra qısa, amma son dərəcə dolğun bir cümlə deyir:
تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا
"Yükünüzü yüngül edin ki, karvana çatasınız.”
Bir çox insanların bədbəxtçiliklərinin və məğlubiyyətlərinin ən əsas amili bu bir neçə qısa cümlədə toxunulan məsələdir. Yəni bu, sadə dünya güzəranında heç vaxt ehtiyac duyulmayan yüklərlə öz yükünü ağırlaşdırmaqdır.
Karvan yola düşəndə, ona daxil olan insanlar, hamı bir nəfər kimi hərəkət etməlidir. Çətin keçilən yerlərə çatanda isə yükü qiymətli olan şəxslər geridə qalırlar. Karvan uzun müddət bir və ya bir neçə nəfərə görə yolundan qala bilmədiyi üçün onları orada qoyub yoluna davam etməli olur. Belə adamlar quldurlar, yolkəsənlər və canavarlar üçün ləzzətli yemə çevrilir. Amma yükləri yüngül olan şəxslər karvanın önündə hərəkət edir, başqalarından daha tez mənzilə çatırlar.
İnsanlar bu dünya həyatlarında səfər yükü bağlamış və məqsədə (ölümdən sonrakı əbədi həyata) doğru səfər çıxıb irəliləyirlər. Öz yüklərini dünya nemətləri ilə ağırlaşdıran insanlar həyatın eniş-yoxuşlarında geri qalır və şeytanın ovuna çevrilir. Lakin zahid və pəhrizkar insanlar bütün eniş-yoxuşları asanlıqla geridə qoyur, əbədi səadətə qovuşurlar.
204-cü xütbədə – Həzrət Əlinin (əleyhis-salam) dəfələrlə səhabələrinə söylədiyi xütbədə də buyurur:
تَجَهَّزُوا ـ رَحِمَکُمُ اللهُ ـ فَقَدْ نُودِىَ فِیکُمْ بِالرَّحیلِ وَ أقِلُّوا العُرْجَةَ عَلَى الدُّنیا ... فَإِنَّ أَمامَکُمْ عَقَبَةً کَؤُوداً وَ مَنازِلَ مَخُوفَةً مَهُولَةً;
"Allah sizə rəhm etsin! Hərəkətə hazır olun. Sizin aranızda köç etmək nidası verilmişdir. Dünyada qalmağa rəğbətinizi azaldın ... ki, sərt və keçilməz yollar, qorxulu dayanacaqlar sizi gözləyir."
Həzrət, yuxarıdakı göstərişini bu cümlə ilə tamamlayıb:
فَإِنَّما یُنْتَظَرُ بِأَوَّلِکُمْ آخِرُکُمْ
"Keçmişdəkiləri gələcəkdəkilər üçün saxlamışlar."
Bu cümlədə demək istəyir ki, bəşəriyyət dünyasının məcmusu vahid karvan hökmündədir. Onlardan bir dəstəsi karvanın önündə hərəkət etmiş, bir dəstə ortada və bir dəstə də karvanın axırında hərəkət edirlər. Hamısı eyni yolu qət edir, böyük qiyamət günü bir-birinə qoşulurlar.
Nəhcul-bəlağənin şərhçilərindən bir neçəsi yuxarıdakı sitatın şərhi kimi Salman Farsidən bir əhvalat nəql edib. Əhvalatın xülasəsi belədir:
Salman Farsi Mədain şəhərinin hakimi seçiləndə öz dörd ayaqlı heyvanına minib təklikdə yola düşdü.
Onun Mədainə gəlməyi xəbəri şəhərdə yayılan kimi müxtəlif təbəqələrdən olan insanlar onu qarşılamağa tələsdi. (2)
Xalq şəhərin darvazaları qarşısında gözləməkdə idi. Onlar heyvanına minib tək şəhərə gələn qoca bir kişini görəndə ondan:
– Ey qoca, yolda bizim əmirimizi görmədin? – deyə soruşdular.
Qoca:
– Əmiriniz kimdir? – deyə sual etdi.
Onlar:
– Bizim əmirimiz peyğəmbərin (s) dostu Salman Farsidir.
– Mən əmiri tanımıram. Amma Salman mənəm.
Hamı ona hörmət göstərərək miniklərindən düşdülər, miniklərini irəli gətirənlər ondan xahiş etdilər ki, onlardan birinin tərkinə minsin. O, dedi :
– Mənim öz heyvanım mənim üçün bunların hamısından yaxşıdır.
Onlar yola düşdülər. Şəhərə daxil olarkən onlar dedilər:
– Hakimin sarayında qalmalısınız.
Salman:
– Mən sizə dedim axı, əmir deyiləm ki, sarayda yaşayım?!, – dedi. O, bazarda dükanlardan birini seçib sahibindən icazə aldı və oranı hökumət və qəzavət mərkəzi elan etdi.
Onun yanında olan əşyaları, üstündə əyləşmək üçün palaz, dəstəmaz almaq üçün qab və yol getmək üçün əsadan ibarət idi.
Salmanın orada hökumət etdiyi günlərdə böyük sel gəlib şəhərin bir hissəsini yuyub apardı. İnsanların fəryadı hər tərəfdən eşidilməyə başladı. Bir dəstə fəryad çəkərək deyirdi: "Uşaqlarımız nə oldu? Ailəmizin başına nələr gəldi? Əmlakımızın axırı nə oldu?" Salman palazını çiyninə atıb su qabını və əsasını götürüb bir təpənin üstünə çıxdı və dedi:
هکَذا یَنْجُو الْمُخَفَّفُونَ یَوْمَ الْقیامَةِ
"Yükləri yüngül olanlar beləcə qiyamət günü xilas olarlar." (3)
Şübhəsiz ki, Salman – Əhzab müharibəsində İslam ordusunu xilas etmək üçün xüsusi plan təklif edən bu insan- həmin şəraitdə insanların vəziyyətinə biganə qalan bir insan deyildi. Onun bu işi görməkdə məqsədi sasanilərin böyük paytaxtı olan Mədain şəhərində o dövürdə iranlılarının dünya malına meyllilik ruhiyyələri ilə mübarizə aparmaq, dünyanın bərbəzəyi içində qərq olan, israf içində yaşayanlara xəbərdarlıq etmək və belə həyatın acı nəticəsini onlara göstərmək idi. Bu, mövla Əlinin (əleyhis-salam) yuxarıdakı xütbədəki iki sözdən ibarət lakin dünya dolu mənası olan qısa kəlamında dediklərinin özüdür:
تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا
"Yükünüzü yüngül edin ki, mənzilə çatasınız." (4)
1. "Təhdukum" (تَحْدُوکُمْ) sözü "hədv" və yaxud "hədy" kökündən götürülmüşdür, "dəvələri sarbanların oxuduğu xüsusi avazla sürmək" deməkdir. Daha sonra daha geniş mənanı – sürmək və yönəltmək mənalarını ifadə edir.
2. Diqqət etmək lazımdır ki, Mədain şəhərinin hakimi olmaq İranın hamısına və yaxud böyük hissəsinə hakimlik etmək demək idi. Salman Farsinin də bu vəzifəyə seçilməsi olduqca münasib və layiqli bir seçim idi. Bu da, iranlıların həqiqi İslamı qəbul etməsinə kömək edirdi.
3. "Minhacul-bəraə", cild 3, səh 304.
4. "Peyami İmam", cild 2, səh. 17. Müəllif: Ayətullah M. Şirazi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6734
Bu gün: 0
